Blog - Pagina 3 van 4 - Voorkom Onnodig Verzuim

Mensenwerk: Tips voor succesvol omgaan met medewerkers met psychische klachten

15 februari 2015/2 Reacties/in Burn-out, Conflict, Psychische klachten, Psychische stoornis, Stress, Verzuim, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Maandag 9 februari 2015 woonde ik een bijzonder waardevol congres bij over het begeleiden van mensen met psychische beperkingen naar en tijdens het werk: het congres “Mensenwerk”.

Toen daar werd gevraagd “Hoeveel mensen hebben een baan te vergeven?”, staken nog geen 10 van de 1100 aanwezigen hun hand op… vertegenwoordigers van werkgevers waren denk ik aan het werk op hun werk.

Michaël van Straalen, voorzitter van MKB-Nederland en deze dag ook aanwezig, merkt mijns inziens terecht op dat we mensen met psychische klachten in twee groepen kunnen verdelen waar het om arbeidsparticipatie gaat: een die aan het werk moet komen en een die aan het werk moet blijven. Op die laatste groep richt ik mij in mijn werk, bij het voorkomen van onnodig verzuim, onder andere door psychische klachten.

Daarom geef ik hier tips en statements *) voor jou als werkgever, (case)manager of HR-professional, die je kunt gebruiken bij het succesvol omgaan met mensen met psychische klachten op je werkvloer.

“Respect, openheid en veiligheid moet worden geboden”, zeggen mensen, met een psychische aandoening zelf.
Achter de beperkingen zijn talenten aanwezig. Als mensen willen werken, dan komen die talenten aan de oppervlakte, zodra de beperking uit het taboe en van het stigma af is.
Als werken vechten wordt, haal je niet het beste uit jezelf. Creëer een open sfeer, waardoor er veiligheid ontstaat en iedereen zichzelf kan zijn.
Kijk bij een re-integratiegesprek naar persoonsgebonden factoren, werkgebonden factoren en zorgfactoren die aan een succesvolle inzetbaarheid kunnen bijdragen.
Als je écht vraagt hoe het met me gaat, dan gaat het al een stukje beter met me.
Met 40% van de werknemers is wel eens iets geweest… “Ja, we zijn ménsen hè?”
Psychische klachten blijven verstopt door de vicieuze cirkel: het is verstopt, het is daardoor onbekend, het is vreemd en daardoor blijft het verstopt.
Het gaat er om te herkennen en te erkennen dat je mensen die je regelmatig spreekt en langdurig psychische klachten hebben, ook beter af zijn met het te bespreken.
De medische diagnose zorgt er wel voor dat je op een andere manier met elkaar moet omgaan of dat je de werkplek en het werk anders moet inrichten. Er is meer mogelijk dan je denkt.
Werkgevers kunnen meer met mensen met een psychische beperking als ze weten wat ze kunnen, wat hun toegevoegde waarde is. En weten wat zij nodig hebben. Maak bespreekbaar wat er aan de hand is met je medewerkers. Om het functioneren van mensen te verbeteren. We moeten er met elkaar echt het gesprek over aangaan. Gooi het gesprek open en haal het uit het taboe.
Geef je medewerker vertrouwen. Hierdoor voorkom je dat de medewerker zichzelf een stigma opplakt, en hierdoor slechter gaat functioneren.
Je kunt een medewerker niet in zijn kracht zetten, maar wel uit zijn kracht halen. Je kunt een ander wel laten struikelen of belemmeren dat hij door kan lopen. Voorkom dat laatste. Haal daarom bij de medewerker alles weg wat hen uit hun kracht haalt.
We hoeven niet te doen alsof we allemaal een perfect leven leiden. Ook met beperkingen kun je een leuk en gelukkig leven leiden!

Waarom we geen succesvolle autistische medewerkers kennen.

Mijn “tweet van de dag”. Nogal populair.

Marjan ter Avest, Landelijk Platform GGZ:
“Ik ken een voorbeeld van een man met autisme. Hij is heel intelligent en kon een baan krijgen bij een ICT-bedrijf. Maar hij was erg bang en daardoor dacht hij dat die baan niet zou lukken. Hij mocht thuis werken, werd met een taxi gehaald en gebracht en is zo zijn angst te boven gekomen. Nu functioneert hij goed!”

Katja Schuurman, actrice en presentatrice:
Op het moment dat ik aan het werk ben en bezig ben met dingen die ik leuk en belangrijk vindt, heb ik minder last van mijn beperking.

De mogelijkheid om dingen te doen die je belangrijk vindt, is heel erg belangrijk voor mensen!
Zo ben je in staat om je eigen leven vorm te geven. Stel jezelf eens de vraag: “Waar ligt nou juist mijn kracht?” En als leidinggevende: “Zijn mijn medewerkers gelukkig met wat ze doen?” Er wordt nog te weinig gedaan aan preventie van burnout door werkgevers. Luister naar de medewerkers, voer niet alleen een zakelijk gesprek over welke doelstellingen je hebt. Zorg voor een veilig klimaat om het er over te hebben.
Niet dat we denken: “Oké, nou, das jammer dan…” Als baas kan je voor die veilige omgeving zorgen!

Jetta Klijnsma, Staatssecretaris Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid:
Denk bij (dreigend) uitval van mensen op het werk: “Wat is er voor deze mens essentieel en hoe zorgen we er voor dat deze persoon aan het werk kan blijven?

Als voormalig HRM-adviseur, ex burn-outpatiënt, bedrijfscounsellor en casemanager Wet Poortwachter voor MKB-bedrijven, pleit ik voor een volgend congres met:

directeuren
HR-professionals
leidinggevenden
werknemers met een psychische beperking
casemanagers
bedrijfsartsen
en arbeidsdeskundigen

waarin we mét elkaar in gesprek gaan over de moeilijkheden en onzekerheden die alle partijen tegen komen in de gesprekken die moeten gaan over (inzetbaarheid bij) psychische klachten. Een open gesprek, zodat we mét elkaar vertrouwen ontwikkelen en in mogelijkheden kunnen denken.

Marieke Sweens: “Je topsnelheid bereik je niet met vechten, maar met training, met de beste techniek en aangemoedigd door mensen die je steunen, ook als je valt.”

*) met dank aan de sprekers en panelleden bij dit congres:
Jetta Klijnsma, Staatssecretaris Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Martin van Rijn, Staatssecretaris Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Marieke Sweens, beleidsmedewerker bij een Gemeente, vrijwilliger en ervaringsdeskundige bij Samen Sterk Zonder Stigma vanwege haar Borderline-stoornis, eigenaar van Poco Loco (www.tikkeltjegek.nl)
Prof. Dr. Han Anema, hoogleraar Academisering van Verzekeringsgeneeskunde vanwege UWV
Frank Kalshoven, Directeur De Argumentenfabriek
Michaël van Straalen, MKB-Nederland
Rob Slagmolen, VNO-NCW en MKB-Nederland
Fred Paling, UWV
Jacobine Geel, GGZ Nederland
Marijke van Putten, GGZ Noord Holland Noord
Marjan ter Avest, Landelijk Platform GGZ
René Paas, Divosa
Turgay Tankir, Wethouder Gemeente Nijmegen, namens Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
Henny Vermolen, GGZ
Jaap van Weeghel, hoogleraar rehabilitatie en maatschappelijke participatie van mensen met ernstige psychische aandoeningen

Heb jij een tip voor het succesvol omgaan met medewerkers met psychische klachten? Ik nodig je uit die hieronder te delen. Daar worden we allemaal beter van.

Tips bij stress van het werk

25 januari 2015/in Burn-out, Persoonlijke effectiviteit, Stress, Verbinding, Vitaliteit, Voorkom verzuim, Werkstress/door Jennifer Elders

“Een goed georganiseerde werkplek draagt bij aan meer werkplezier”

Het is gebleken dat medewerkers die georganiseerd (kunnen) werken en aandacht schenken aan een goede planning, beter de regie kunnen houden over hun eigen tijd en werkzaamheden, lekkerder in hun vel zitten en met meer plezier naar het werk gaan. Toch blijkt dit in praktijk niet altijd gemakkelijk te zijn. Veel medewerkers laten zich leiden door de ‘waan van de dag’ en zijn al blij als ze de dag relatief ongeschonden doorkomen. Wat blijft is een schuldgevoel over acties die gedaan moeten worden, en het continue stressgevoel wat hiermee gepaard gaat. In veel gevallen onnodig!

Door werkwijzen, werkplanning maar ook de werkplek te organiseren ontstaat er meer orde. De medewerker krijgt meer overzicht over (lopende) zaken, structuur en weer ‘ruimte’ in het hoofd. Hierdoor is het makkelijker de juiste keuzes te maken voor het bedrijf en zichzelf, en kan men beter omgaan met ad hoc situaties of plotselinge veranderingen in het werk, zonder dat er direct chaos ontstaat.

Uiteindelijk gaan uw medewerkers met meer plezier naar hun werk, omdat zij de regie hebben, en niet het werk!

Wanneer je een medewerker hoort klagen dat hij (of zij) het druk heeft en zijn werk niet afkrijgt, en hij niet weet waar hij moet beginnen vraag hem dan eens:

Of hij concreet kan benoemen met welke activiteiten en acties hij nu druk is;
Wat jij, als werkgever of leidinggevende voor hem kan doen zodat hij wat meer ruimte heeft om die belangrijke taak die bij hem ligt af te krijgen;
Welke werkzaamheden hem veel tijd kosten, hoe dit komt en wat je zou kunnen doen om dit te veranderen.

Bespreek samen wat tijdvreters zijn en hoe hij hier het beste mee om kan gaan.

Het kan zijn dat de medewerker het lastig vindt om prioriteiten te stellen en daarom werkzaamheden voor zich uit schuift.

Maar het kan ook zijn dat hij iets doet wat hij helemaal niet wil doen. Dit is een echte productiviteitskiller en vaak wordt onderschat hoe groot de invloed hiervan is op het welzijn en de productiviteit van de medewerker! Het is dus goed om dit boven water te krijgen en hier samen een oplossing voor te vinden.

Bettina Vrielink, personal organizer

Dit gastblog is een bijdrage van Bettina Vrielink. Zij is eigenaar van SMART Organized en Personal Organizer. Zij heeft ervaring in bedrijven in de zakelijke dienstverlening. Vanuit haar expertise en ervaring coacht en traint zij medewerkers hoe zij bewuster om kunnen gaan met hun tijd en werkzaamheden (organizing vs. timemanagement) of beter kunnen samenwerken. www.smartorganized.nl

Nog niet onderkende oorzaak van burn-out

3 januari 2015/2 Reacties/in Burn-out, Preventie, Stress, Verzuim, Voorkom verzuim, Werkstress/door Jennifer Elders

Begin 2014 was sprak ik Bram Bakker, psychiater en auteur, na een indrukwekkende lezing van hem over zijn boek “Blijf Beter!” Ik stelde hem de vraag of hij wist waarom toch elke keer burn-out alléén als resultante van te veel werkstress wordt genoemd, in opiniestukken en zelfs literatuur. “Tja, inderdaad …. dat is het business-model” zei hij.

dr. Bram Bakker

Voor mij was het geen bevredigend antwoord. Welbeschouwd heet het overigens, omdat het medisch gezien onverklaard is ‘somatic symptom and related disorder’ ofwel ongedifferentieerde somatoforme stoornis. Feit is dat het een ongrijpbaar iets is, waar we met elkaar grip op willen krijgen, omwille van de grote maatschappelijke en economische schade die het veroorzaakt. De persoonlijke schade is dan allang geschied. En soms wel over minimaal 20 jaren opgebouwd.

Burn-out en werkstress
We proberen grip te krijgen door inzicht in de symptomen te hebben en de oorzaken van burn-out te achterhalen. Zodat we daarop effectieve therapievormen kunnen toepassen en preventie maatregelen kunnen treffen. Op maatschappelijk, organisatie- en individueel niveau.

Aan de vooravond van de Check Je Werkstress-week zegt Bram Bakker om die reden in het NRC van 6 november 2014 dat burn-outs niet hoofdzakelijk worden veroorzaakt door alleen de werkstress die mensen ervaren. Mijn hart maakte een sprongetje..! Was dat een antwoord op mijn vraag aan hem? Volgens hem gaat het namelijk vaak om een combinatie van stress in het privéleven, gebrek aan beweging en te weinig ontspanning.

Zonder dat hij en ik de ingrijpende impact van oorzaken van werkstress willen bagatelliseren, zijn dat de oorzaken die wij zien bij onze cliënten en medewerkers die wij spreken.

Wij ontkennen dus niet dat de werkcontext een destructieve werking kan hebben op het welbevinden van medewerkers. En vinden dus zeker dat dat aandacht behoeft. Wat dat betreft doet het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid goed werk met haar campagne “Check Je Werkstress”! En werk ik daar als campagnesupporter actief aan mee.

“Stress in het privéleven”
Waar ik in dit blog aandacht aan wil schenken is de ‘stress in het privéleven’ waar Bram Bakker over spreekt. Want “waar kan dat dan uit bestaan?” vragen veel werkgevers zich af. “Iedereen heeft het wel eens niet makkelijk, heeft last van de economische malaise of maakt heftige levensgebeurtenissen mee. Maar er moet ook gewerkt worden, het leven gaat door”.

Waarom het leven voor burn-outpatiënten op enig moment tijdelijk niet door kan gaan, wil ik hier aan de orde stellen.

Schaamte, schuldgevoelens en een slecht zelfbeeld vieren bij veel mensen met burn-outklachten hoogtij. Zij lopen op veel gebieden vast. Niet bepaald omstandigheden om lekker in door te functioneren of in te gaan solliciteren naar een nieuwe baan. Hier kunnen jarenlang verdrongen oorzaken aan ten grondslag liggen. Die andere gronden hebben dan (de persoonlijke gevolgen van) een ingrijpende levensgebeurtenis zoals een echtscheiding of ziekte of overlijden van een geliefd gezinslid. Waarmee ik absoluut de hartverscheurende en ziekmakende impact van dergelijke gebeurtenissen niet ontken. Want ook een stapeling van dergelijke gebeurtenissen kan leiden tot burn-outklachten. De behandeling en benadering hiervan zal bij deze oorzaken anders zijn.

Waar het volgens wetenschappers doorgaans op neer komt bij het niet (meer) effectief kunnen omgaan met dergelijke gebeurtenissen, zijn 3 aspecten, die wij [1] in ons model “Stress inZicht©” hebben genoemd:

Te weinig rust tussen zaken die inspanning vragen;
Te weinig mogelijkheden ervaren om met stressoren om te gaan, door het geloof dat je zelf weinig invloed kunt hebben op gebeurtenissen, een zogenaamde ‘externe beheersingsoriëntatie);
Ontwikkelde afweermechanismen om echte emoties te onderdrukken.

Afweermechanismen
Afweermechanismen ontwikkelen mensen om opgedane, doorgaans onbewust aanwezige, traumatiserende ervaringen, te verdringen. Ze werken in feite als beschermingsmechanisme om de pijn niet te voelen. Die afweermechanismen worden zichtbaar in gedrag. Waardoor wij en onze omgeving gaan geloven dat we zijn zoals we zijn. Maar het is aangeleerd gedrag. We voelen onszelf slachtoffer, blijven tegen beter weten in hopen of we zijn boos, leggen de schuld bij anderen. Om onszelf te beschermen tegen de pijn die we niet wilden voelen [2].

De verhalen uit gezinnen en achter dit gedrag werden de afgelopen weken zichtbaar in documentaires die NPO2 uitzond. Ik ben er diep van onder de indruk. Van de precisie waarmee de verhalen in beeld en geluid zijn vastgelegd. Alsof je er zelf bij bent. Maar ook omdat ik in een ervan mijn eigen verhaal terug zag. Dat ik 29 jaar mijn vader niet zag en alles in mijn leven wat daarmee te maken had, heeft een plek gekregen. Ik heb daardoor geleerd bewust keuzes te maken, grenzen te stellen en op mezelf te vertrouwen. Wat mij veel meer mogelijkheden geeft. Ikzelf en ook mijn omgeving plukken daar de vruchten van. Aan de buitenkant was van deze worsteling overigens niet zo veel te zien. Alleen degenen die mij kenden, zagen het.

Impact op gezin
Deze verhalen, die impact hebben op een heel gezin, moeten worden gedeeld. Om het onbewuste (waaronder de afweermechanismen) bij mensen bewust te maken, zodat zij stappen kunnen zetten. En daardoor zelfredzamer worden. Dit zijn enkele van die aangrijpende verhalen. Schijnbaar incomplete puzzels waarvan de laatste stukjes écht gelegd kunnen worden!

“Ver van Daan”: een jonge vader wiens ouders scheidden toen hij 9 was, door de gevolgen van de te laat onderkende bipolaire stoornis van zijn vader. Daan groeide verder zonder vader op. Hij is bang dat hem en zijn zoon hetzelfde kan overkomen. Of dat zijn dreigende overspannenheid verdere gevolgen heeft. Een indringende zoektocht volgt.

“Spoken van Viggo”: een man die op jonge leeftijd al in de zware criminaliteit belandt, door de onveilige thuissituatie waar seksueel misbruik plaatsvond. Zijn zus Kristen, uit hetzelfde gezin, heeft andere keuzes kunnen maken en is psychotherapeut geworden. Zij heeft mij enkele jaren geleden effectief begeleid.

Therapie, eng? Nee, een bevrijding!
Het is jammer dat dergelijke dieper liggende oorzaken vaak niet op tijd wordt onderkend. Medewerkers krijgen ondersteuning van een loopbaanadviseur of coach, omdat ze niet meer goed functioneren. Raken onnodig lang ziek of moeten gedwongen de organisatie verlaten. De leidinggevende weet het namelijk ook niet meer. Hierdoor duren hulpverleningstrajecten vaak onnodig lang of zijn ze niet effectief. Heel begrijpelijk, als we niet weten dat er sneller en dieper iets geraakt kan worden, door een effectieve therapie. Ik noem bijvoorbeeld EMDR, PRI of Voice Dialogue, zonder daar hier dieper op in te willen gaan. Deze kortdurende maar effectieve vormen van therapie zorgen er voor dat de tot dan tot onbewust meegedragen loden last een ervaring wordt van waaruit lering men lering kan trekken. Mensen durven daarna keuzes te maken, grenzen aan te geven, krijgen meer zelfvertrouwen en worden daardoor zelfredzaam. Dit is wat wij mensen en de maatschappij nodig hebben.

Een bedrijfscounsellor kan iemand relatief snel inzicht laten krijgen in zijn of haar problematiek. Niet de bovenlaag, dat wat zichtbaar is, maar de onderlaag. Dat wat begeleiding nodig heeft. Als dat goed wordt begeleid, volgen inzichten. En daarmee kunnen trauma’s ervaringen worden en kan iemand leren anders om te gaan met hetgeen op zijn of haar pad komt. Zelfredzaam worden. Als de (werk)omgeving hier ook open voor staat. Hierin kan een bedrijfscounsellor overigens ook een voorlichtende rol spelen.

Op en aan het werk
Iemand die dat heeft geleerd, is Marieke Sweens. Zij is een intelligente vrouw, is beleidsmedewerker bij een Gemeente en heeft Borderline, een persoonlijkheidsproblematiek [3]. Zij gebruikt hiervoor haar “Look- en Feelmonitor”. Een praktisch middel om open te zijn over haar psychische beperking, een ontwikkelde hechtingsstoornis.

En, ter ere van Prinsjesdag 2014 introduceerden Else van Nieuwkerk en Sidney Volmer een nieuw ritueel, de Oranje Vlam. “De vlam van en voor elke Nederlander. Die we aansteken als we verdrietig zijn, om iets groots of iets kleins. De Oranje Vlam is een teken van saam-horigheid, van dat wat Nederland sterk maakt. Dat we er voor elkaar zijn als dat nodig is”.

Als we ons realiseren dat er ernstige verhalen achter gedrag van onszelf en onze medemens schuil kunnen gaan, kunnen we daar gepaster op reageren. Laatst zei mijn dochter van 7 tegen mij: “Mam, omdat mijn hamster dood is, mag ik op school best verdrietig zijn hè? Zo is het leven. En als ik het zeg, weten ze waarom ik even huil”. Dit is natuurlijk kinderverdriet en geen (onbewust aanwezig) levenstrauma. Onder andere niet omdat we een ritueel van het begraven hebben gemaakt en ruimte voor het verdriet hebben gegeven. Maar dit is wel een voorbeeld van hoe we als (werkende) mens met elkaar om kunnen gaan.

Als we blijven vinden dat er geen tijd is om over gevoelens te praten, dan stapelt het zich op en barst de bom en kost het veel meer tijd en leed. Dan ontstaat onnodig verzuim.

Mijn wens is dat organisaties in 2015 veel meer gebruik gaan maken van de diensten van een bedrijfscounsellor. Deze heeft kennis op het gebied van psychische gezondheidsproblemen en kennis van de interactie tussen geestelijke gezondheid en werk-gerelateerde factoren [4]. Een bedrijfscounsellor kan werknemers laagdrempelig, maar professioneel begeleiden en indien gewenst of nodig op tijd doorverwijzen naar gespecialiseerde hulpverlening.

Als directeur, HR-professional of (case)manager is het niet verstandig deze hulpverlenings- of doorverwijzingstaak op je te nemen. Omdat jouw kwaliteiten ergens anders liggen en je hier niet voor bent opgeleid, vraagt het te veel van je en mede daardoor kan het de relatie die je met de medewerker hebt, schaden. Ook hierdoor kan onnodig verzuim ontstaan. Uiteraard voel je je als manager verantwoordelijk voor het welbevinden van je medewerkers. Een goede stap die je dan kunt zetten is het inschakelen van een bedrijfscounsellor. Die zorgt voor de juiste begeleiding, al of niet zelf, van de medewerker.

En zo voorkom je onnodig ergernis, tijdverlies, leed, kosten en verzuim!

Heb je vragen over het verzuim of het gedrag van een medewerker in je team of op je afdeling?
Neem vrijblijvend CONTACT op voor een gratis en vertrouwelijk telefonisch of online adviesgesprek.

Voetnoten:

[1] Esther Bergsma, register bedrijfscounsellor bij WerkZorgCombinatie en Jennifer Hanenberg Elders, bedrijfscounsellor en casemanager bij Voorkom Onnodig Verzuim.

[2] Gebaseerd op drs. Bosch, I. (2000, 2009) De herontdekking van het ware zelf, uitg. Atlas Contact Amsterdam, Antwerpen.

[3] Een persoonlijkheidsstoornis is een uitvergroting van iets wat we hebben, doen of nalaten met consequenties op het gebied van identiteit/zelfbeeld, relaties met anderen en opleiding en/of werk. Er is sprake van een star patroon van aanpassing aan de omgeving (drs. E. van Meekeren, psychiater en auteur).

[4] Een van de aanbevelingen uit het onlangs verschenen OESO-rapport “Mental Health and Work” was dat arbeidsorganisaties in Nederland de kennis ontberen om werknemers met psychische gezondheidsproblemen te ondersteunen en de gebrekkige kennis en het stigma rond mentaal ziekteverzuim aan te pakken.

Pesten op het werk … herken je het?

26 september 2014/in Conflict, Pesten, Preventie, Vertrouwenspersoon, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Ieder jaar, rond eind september, is er “de week tegen het pesten”.
Uitgangspunt is in deze week extra aandacht voor dit thema te vragen op scholen, maar ook in de werkomgeving gaat dit onverminderd door! Het is een onderbelicht, groot probleem op de werkvloer. Oók jouw werkvloer!

Wat is eigenlijk ‘pesten op de werkvloer’?
Het is elke vorm van systematisch ongewenst gedrag op de werkvloer dat is gericht tegen één of enkele specifieke medewerker(s).

De feiten
Een derde (30%) van het ziekteverzuim in Nederland wordt veroorzaakt door werkgerelateerde psychische klachten, aldus Minister Asscher. Een gedeelte hiervan wordt veroorzaakt door een verziekte werksfeer (hierin is ruimte voor pestgedrag) of pestgedrag.

Het CBS meldde dat in 2013 7,1% van de werknemers aangaf te worden gepest door collega’s of leidinggevenden. 5,8% door klanten. Dit houdt elkaar in stand, wat hieronder zichtbaar wordt.

Hierbij moeten we rekening houden met het volgende: wanneer een organisatie weinig officiele meldingen krijgt van ongewenst gedrag op de werkvloer, betekent dit allerminst dat we er zonder meer van uit mogen gaan dat er sprake is van een veilig werkklimaat waarin pesten niet plaatsvindt. Als iemand melding maakt van pesten, doet die dat eerder door een collega of leidinggevende in vertrouwen te nemen, dan door naar een vertrouwenspersoon of de bedrijfsarts te gaan.

Vormen van pestgedrag in organisaties

Er zijn vele verschijningsvormen. Om aan te geven dat het overal kan gebeuren en iederéén kan overkomen, geef ik een aantal voorbeelden die ik tijdens mijn loopbaan ben tegengekomen. En het zijn er maar een paar…

De situaties, gezien vanuit het gezichtspunt van de gepeste, kwamen voor op een HR-afdeling bij een overheidsorganisatie, een scholengemeenschap en een professionele organisatie in de zakelijke dienstverlening.

1. Activiteiten die de communicatie beïnvloeden
Vanaf de eerste dag dat je ergens komt werken, word je genegeerd door één persoon. Deze persoon praat laagdunkend over je tegen anderen. Dit duurt bijna een jaar. Ondanks dat een leidinggevende het signaleert, en een strakker geleid werkoverleg invoert. Totdat deze persoon burnout raakt. Via collega’s maakt deze dan uiteindelijk na een aantal maanden excuses. De gepeste, zeer goed functionerende werknemer, is vertrokken naar een andere werkgever.
Of je wordt tijdens een werkoverleg continu overvleugeld of niet aangekeken. Je durft niets meer te zeggen en gaat slechter presteren. Je gelooft echt dat je niet goed bent in je werk!

2. Activiteiten die de sociale contacten beïnvloeden (bijvoorbeeld negeren)

Je wordt niet meegevraagd te lunchen of een ommetje te maken buiten.
Pontificaal loopt de pester elke dag je kamer binnen om je collega wel mee te vragen, je wordt niet aangekeken en je wordt gewoon genegeerd.
Er zijn WhatsApp-groepen aangemaakt waar jij niet in voor komt en/of waar je het bestaan niet van weet. Je kunt niet meepraten en maakt geen deel uit van de online sociale structuur.
Tijdens sociale activiteiten, sta je buiten ‘de kring’. Er wordt in jouw aanwezigheid over je gesproken in plaats van met je gesproken.

3. Activiteiten die de persoonlijke reputatie en integriteit beïnvloeden

De zogenaamde GRAPJES … die helemaal geen grapjes zijn.
Negatieve, kwetsende uitlatingen over geloof, huidskleur, afkomst of geaardheid.
Impertinente vragen stellen: “Goh! Moet jij niet ook eens zwanger worden? Je bent net getrouwd.”
Laagdunkend doen over iemands persoonlijke omstandigheden: “Ja, ik heb dat soort problemen niet. Mijn vrouw regelt dat allemaal. Dat geeft tenminste rust thuis en op het werk.”
Kwaadspreken over iemands kwaliteiten: “Dat kan je beter aan mij vragen! Dan weet je zeker dat je goed wordt geholpen.” Hahaha …

4. Activiteiten gericht op het werk

Afspraken uit het werkoverleg worden niet nagekomen. Er wordt omheen gedraaid. Als je in het volgende overleg aan je leidinggevende moet rapporteren hoe ver je bent met de actielijst en die constateert achterstand …. Wat zég je dan? Het erge is nog, dat je denkt: ik doe mijn werk niet goed.
Of informatie wordt achtergehouden of verdraaid. Iemand krijgt nutteloos werk. Met opzet wordt werk te laat aangeleverd.
Iemand veel te veel werken laten verrichten en onder druk zetten om het uit te voeren. Laten weten dat het aan iemand persoonlijk ligt als die het werk niet kan bolwerken.
Een HR-professional of bedrijfsjurist in een echtscheiding krijgt van de directeur te horen: “Oh, die ontslagzaak? Dat heb ik gisteren zelf al geregeld hoor! Jij werkt toch maar vier dagen!”

5. Activiteiten die de gepeste psychisch of fysiek ondermijnen

Iemand in een slechte werkomgeving laten werken.
Fietsband leeg laten lopen.

Oorzaken
Aan pestgedrag kan een onopgelost conflict ten grondslag liggen, een behoefte van de pester tot het uitoefenen van macht of er kan zelfs helemaal geen directe aanleiding zijn.

Gevolgen
Steeds vaker zien mensen die worden gepest geen andere mogelijkheid zich ziek te melden. Als ze er niet over kunnen spreken of als er niets tegen wordt gedaan, onderdrukken ze langere tijd de gevoelens die hiermee gepaard gaan.

Werknemers die gepest worden, kunnen last krijgen van gezondheidsklachten, bijvoorbeeld: hoofdpijn, darmklachten en slaapproblemen. Iemand die voor langere tijd wordt gepest, kan last krijgen van het Post Traumatisch Stress Syndroom. Symptomen hiervan zijn nachtmerries, geheugenverlies, concentratieverlies en vermijdingsgedrag. En zelfs zelfmoord kan een gevolg zijn van pesten!

Pesten gaat ook ten koste van de werksfeer. Niet alleen het slachtoffer meldt zich ziek. Waar pesten veel voorkomt, zijn ook de getuigen vaker ziek.

Mogelijke maatregelen door de werkgever
Als werkgever / leidinggevende is het, als je zelf geen actief onderdeel uitmaakt van het pestsysteem, heel moeilijk zicht te krijgen op wat er aan pestgedrag gebeurt op de werkvloer. Net als dat het moeilijk is de vinger te krijgen achter pestgedrag bij kinderen, op het schoolplein, in de klas of na school. Pas als zich een incident voordoet, ben je er met elkaar op gericht.

Een denkfout is: “dat lossen ze zelf wel op. Het zijn volwassenen”. Die vlieger gaat hier niet op! Jij bent als leidinggevende echt nodig in deze situatie. Zie je dat iemand onzekerder wordt of minder goed functioneert? Heb er aandacht voor! Waarom?

Dát wil ik duidelijk maken met behulp van de onderzoekresultaten van de commissie Borstlap uit het onderzoek naar de arbeidscultuur van de NZa (in verband met het overlijden van hun medewerker de heer Arthur Gotlieb en het logboek dat hij achterliet). Hierna volgen enkele aandachtspunten die Minister Schippers hierover in haar brief aan de Tweede Kamer aanhaalde:

“Na een periode waarin de heer A. Gotlieb aanvankelijk volledig conform de eisen functioneerde die de NZa aan hem stelde, is vanaf 2007 een periode begonnen waarin hij volgens zijn managers niet meer geheel aan de eisen voldeed die zij aan zijn functioneren hebben gesteld. Hij heeft het beoordelingsproces in die jaren als verwarrend, ontregelend en in toenemende mate belastend ervaren.

De onderzoekscommissie stelt vast dat de heer A. Gotlieb niet de zorg en begeleiding is geboden die passend was geweest gezien het oordeel over zijn functioneren. Over de periode 2007-2010 spreekt de commissie zelfs over verwaarlozing.

Over de latere jaren zegt de commissie dat zij geen intentionele tegenwerking door zijn leidinggevenden heeft kunnen vaststellen maar dat de heer A. Gotlieb het wel zo heeft ervaren. Ook heeft hij zich genegeerd gevoeld. Tegelijk beschrijft de commissie de situatie als complex. Het feit dat zijn management zijn signalen van werkgerelateerde stress niet als zodanig heeft herkend, valt zijn management te verwijten maar niet alleen hen.

De commissie concludeert dat het binnen de NZa wat betreft de rol van HRM het de afgelopen jaren heeft ontbroken aan voldoende gezaghebbende en effectieve tegenspraak zowel op directieniveau als op dat van het management. HRM heeft de behoefte aan menselijke aandacht onvoldoende onderkend en de algemene leiding heeft deze situatie ten onrechte laten voortbestaan. De commissie signaleert dat de meeste medewerkers een prettige werkcultuur ervaren, maar daar staat tegenover dat een klein deel van de medewerkers de werkcultuur typeert als een afreken- en ad hoc cultuur. De situatie verschilt overigens per directie, zo constateert de commissie.

Ik heb de interim-voorzitter van de raad van bestuur van de NZa verzocht om continuïteit van de werkzaamheden van de NZa te waarborgen. In het bijzonder door in te zetten op het verder versterken van de verbinding binnen de organisatie, openheid en vakmanschap zodat binnen een open werkcultuur de werkzaamheden verricht kunnen worden.”

Wat doe je als leidinggevende als je te maken hebt met pestgedrag tussen medewerkers?

Houd oren en ogen open. Spreek er over met de vertrouwenspersoon, bekijk of er een pestprotocol is, zoek informatie op internet. Spreek met een HR-professional over voorwaarden voor een veilige werkomgeving. Informeer ook de bedrijfsarts! Werkgevers zijn overigens wettelijk verplicht hiertegen beleid te hebben en uit te voeren.
Ga in gesprek met de gepeste. Laat hem of haar zijn verhaal doen. Laat merken dat je dit serieus neemt en geef de medewerker vertrouwen. Geef tips, vraag regelmatig onder vier ogen hoe het gaat en maak een volgende evaluatieafspraak.
Bied de gepeste medewerker de mogelijkheid met een vertrouwenspersoon / bedrijfscounsellor te spreken.
Ga in gesprek met de pester. Maak heel duidelijk dat je ongewenst gedrag op de werkvloer niet accepteert. Laat daarnaast merken dat je open staat voor het verhaal van de pester. Soms heeft een pester niet in de gaten wat zijn of haar gedrag met de gepeste doet. Of voelt deze zich zelf niet veilig genoeg of onvoldoende ondersteund in de werkomgeving (door persoonlijke en/of werkgerelateerde oorzaken), waardoor deze op een naïeve, veelal kinderlijke wijze indruk probeert te maken of respect probeert af te dwingen.
Geef ook de pester de mogelijkheid met een vertrouwenspersoon / bedrijfscounsellor te spreken. Hierin kan de pester in vertrouwen spreken over de onderliggende problematiek van zijn pestgedrag. De kans dat die aanwezig is is groot.

Het is belangrijk dat aandacht wordt gegeven aan de oorzaak van het pesten. Dit maakt de kans groter dat het pesten stopt.

Als de pester niet wil praten met een vertrouwenspersoon of wanneer dat niet mogelijk is, maak hiervan dan melding bij de bedrijfsarts. Ga dan in overleg met de bedrijfsarts zelf het gesprek met beide medewerkers aan en bereid je hier goed op voor. Het verdient de voorkeur dat er een vierde persoon aanwezig is, die als getuige of notulist bij dit gesprek aanwezig is. Dat kan een ‘meervoudig partijdige’ HR-professional zijn. Dit alles moet veiligheid en vertrouwen uitstralen.

Als het om werkomstandigheden gaat, kijk dan of het mogelijk is met de pester en gepeste regelmatig(er) werkoverleg te voeren. Te onderzoeken of de manier van werken anders kan worden ingericht, waardoor bij de pester de noodzaak van het pesten minder aanwezig is. Houd er rekening mee dat dit door de omgeving als ‘beloning’ voor het pestgedrag kan worden gezien, dat men ervaart dat het zogenaamde ‘op een negatieve manier aandacht’ vragen ook nog eens wordt beloond.
Onderzoek wie getuigen zijn van het pestgedrag. Geef hen aandacht en vertrouwen. Betrek hen later bij het proces, door hen bijvoorbeeld ook met een vertrouwenspersoon te laten spreken en het gesprek ook met hen aan te gaan. Vervolgens in aanwezigheid van de pester en gepeste.

Tot slot
Uit onderzoek is gebleken dat emotionele vaardigheden in onze huidige maatschappij niet altijd genoeg zijn ontwikkeld. Gevoelens worden vaak onderdrukt en weggestopt terwijl de cognitieve kant wel wordt gestimuleerd. Hierdoor kan men uit evenwicht raken wat voor emotionele blokkades kan zorgen.

Deze zijn ooit binnen het gezinssysteem of vroege omgevingssysteem (onbewust) doorgegeven en bestaan nog onbewust. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken kan je de medewerker (pester en gepeste) bedrijfscounselling aanbieden, waardoor hij leert hier effectiever mee om te gaan.

Een Oranje Vlam …. Voor op elke werkplek?

25 september 2014/in Preventie, Verbinding, Vertrouwenspersoon, Verzuim, Verzuimkosten, Vitaliteit, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Ter ere van Prinsjesdag 2014, mocht ik tijdens het Prinsjes-festival luisteren naar de voordracht van, naar later bleek, de winnende speech van Else van Nieuwkerk en Sidney Vollmer. Hun speech “Oranje vlam” was namelijk genomineerd voor de Prinsjesrede 2014.
Het thema was: een nieuw ritueel!

De spreker, in dit geval een mannelijke acteur, roept op tot het invoeren van een nieuw ritueel. Niet alleen ik, maar de hele zaal én de acteur waren aan het eind tot tranen geroerd. Niet iedereen liet ze zien, maar voélde ze wel…

Ik wil de winnende speech heel graag met je delen, al zal de kracht van de boodschap in letters minder sterk overkomen dan wanneer hij zo mooi wordt uitgesproken. Maar daar is het dan ook een speechwedstrijd voor!

De winnende speech van Else van Nieuwkerk en Sydney Vollmer.

Meer woorden zijn overbodig.

Tijdens het luisteren naar dit mooie verhaal, kreeg ik een ingeving: hoe zou het zijn…. een extra oranje vlam, voor op ieders werkplek!

Als mensen van elkaar weten, hoe het een collega vergaat, is een klein gebaar van de ander als troost al voldoende. Sociale steun helpt namelijk bij het omgaan met moeilijke situaties. Dan is overmatig aandacht vragen over trieste gebeurtenissen in de privésfeer door te veel en te lange gesprekken (op ongewone plekken en ongewenste momenten) op het werk niet nodig. En dat scheelt werkgevers ook nog eens tijd. Je weet het op tijd en kunt op tijd, indien nodig, externe hulp aanbieden.

Onderzoek heeft uitgewezen dat het onderdrukken van emoties nadelen heeft voor ons intellectueel functioneren. Mensen die druk bezig zijn om hun emoties niet te laten zien, presteren minder goed op cognitieve testen, hebben minder aandacht voor de taak die ze moeten doen en kunnen zich minder herinneren (bron: mw. Fischer “De zin en onzin van emoties”). Onderdrukkers waren ook negatiever over de gesprekspartners die zij hadden en de gesprekspartners over hen. De onderdrukking van emoties leidt tot over-activatie van het sympathisch zenuwstelsel (hartslag en bloeddruk). De conclusie uit dit onderzoek is dat onderdrukking van emoties niet de meest effectieve manier is om emoties te reguleren.

Na de speechwedstrijd kwam iemand naar me toe en zei: “Mooi hè, ik moest echt mijn best doen, mijn tranen niet te laten zien!”. Een mooi voorbeeld van hoe verschillend wij allemaal denken over wat het laten zien van emoties voor betekenis kan hebben.

Toen ik zei: “Dat is knap dat het je is gelukt, mijn lukte het niet, mijn tranen waren zichtbaar en die van de acteur ook”, zei die persoon: “Nee, dat van de acteur was niet echt. Dat was ‘echt geacteerd’ hoor!” Mmmmm, ik voelde enigszins een gevoel van naïviteit naar boven komen …

Dat was deze keer echter onterecht, want drie dagen later kwam die persoon naar me toe en zei: “Je had tóch gelijk! Hij huilde écht!”

Het symbool van de oranje vlam staat voor saamhorigheid. Dit symbool zou ik graag willen overbrengen naar de werkplek. Want met mijn bedrijf, Voorkom Onnodig Verzuim, werk ik bij werkgever én werknemer aan betrokkenheid, verbinding en daadkracht. Door preventieve counselling van werknemers, casemanagement bij zieke werknemers, en training van en advies aan werkgevers. Zo is (eerder en) onnodig (lang) verzuim te voorkomen!

Gaat die Oranje Vlam er komen?

Welke gevolgen heeft de WMO voor werknemers en werkgevers?

14 september 2014/in Mantelzorg, Verzuim, Verzuimkosten, Vitaliteit, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Vandaag woonde ik de Buitenhof TV-uitzending bij, die in verband met het Prinsjesfestival en 200 jaar Prinsjesdag vanuit mijn woonplaats Den Haag werd uitgezonden. Staatssecretaris Van Rijn sprak over De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en wat dat gaat betekenen voor hulpbehoevenden, werknemers in de zorg en mantelzorgers. Ik heb hem hierover overigens gecomplimenteerd!

Buitenhof TV 14-09-2014

Om onnodig verzuim bij werknemers te voorkomen (want dát blijft mijn missie!) zijn er wat mij betreft vijf ingrijpende processen die aandacht behoeven:

Vanaf 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ondersteuning aan mensen, zodat zij zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. En andere mensen kunnen blijven ontmoeten. Dit is een enórme operatie (‘transitie’) waar ambtenaren van Gemeenten heel véél en complex werk voor moeten verzetten en dat, ook nog onder grote druk van allerlei partijen. Ik sprak hier gisteren over met een Gemeentesecretaris, die verantwoordelijk is voor de werkorganisatie van zijn Gemeente. Om overmatig stress te voorkomen zou ik hen willen zeggen: ieder doet zijn uiterste best, meer is niet mogelijk. Gaan er dingen niet goed? Voel je wél verantwoordelijk, maar trek het je niet persoonlijk aan. “Er zullen dingen fout gaan, maar nu gaan er ook dingen fout”, erkende Staatssecretaris Van Rijn. Het doel is om het voor de hulpbehoevenden makkelijker te maken, en dan moet je ergens beginnen. Natuurlijk wil niemand dat íemand hiervan ook maar de dupe zal zijn.
De heer Van Rijn noemde het al: zorg er op tijd voor dat medewerkers in de zorg, die moeten worden ontslagen, op goede andere plekken kunnen worden ingezet. Heb oog voor hen, voor hun kwaliteiten en drijfveren. Praat met ze. Wat willen ze zelf graag? Wat zien ze zelf aan mogelijkheden? Hierin kan een bedrijfscounsellor overigens mooi werk verrichten!
Mensen zullen in de toekomst steeds meer zelf langdurige zorg voor familieleden en/of vrienden moeten dragen. Dit betekent dat die zorg steeds meer op de schouders van werknemers komt te liggen. Hoe houden wij hen vitaal? En wat is hiervoor nodig? Hoe kunnen zij zo lang mogelijk effectief blijven functioneren? Want op hogere zorgkosten voor hen, na langdurige overbelasting, zit niemand te wachten.
Werkgevers hebben kennis en middelen nodig om afspraken met hun werknemers te kunnen maken over het invullen van hun functie, de uitvoering van hun werkzaamheden en de combinatie mantelzorg en werk. Acceptatie gaat hieraan vooraf. Want wat heeft dat voor gevolgen voor iemands loopbaanperspectief?
Daar waar mantelzorg (gedeeltelijk) in de plaats komt van iemands betaalde baan, moeten we er over nadenken in welke mate voor wie de financiële consequenties zullen zijn en hoe we dat regelen: de werkgever, de werknemer, de verzorgde (bij een volwassene) of de overheid.

Laat een ding duidelijk zijn: dat de overheid deze beslissing neemt, mag nooit (indirect) door een werkgever aan het adres van de werknemer worden verweten. Dat is de verantwoordelijkheid van álle partijen. Want uiteindelijk zijn vergrijzing in combinatie met ontgroening én de noodzaak van duurzame inzetbaarheid, maatschappelijke ontwikkelingen die ons allemaal aangaan.

Staatssecretaris Van Rijn en Minister Asscher zijn met elkaar in gesprek over onder andere hoe werknemers die mantelzorger zijn, beter kunnen worden ondersteund. Ik sluit graag eens een keer aan, om mijn kennis en expertise vanuit de verschillende relevante invalshoeken met hem en zijn ambtenaren te delen. Áls hij me belt, dan zal ik zeggen dat ik in ieder geval ervaringsdeskundige mantelzorger Marjo Brouns en Cora Postema meeneem (www.sprekendemantelzorgers.nl)!

Deel 3 – 2 Gouden Tips van professionals

3 juli 2014/2 Reacties/in Burn-out, Conflict, Hoogbegaafd, Hoogbegaafde werknemer, Hooggevoelige werknemer, Hooggevoeligheid, HSP, Verzuim, Vitaliteit, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

In de reeks Gouden Tips van Professionals, bij het voorkomen van onnodig verzuim, deel ik deze keer weer twee tips van professionals. Zij delen de zorg en inzet voor werknemers die thuis en in hun werk functioneringsproblemen ervaren en hen helpen weer met een goed gevoel en/of vitaal naar het werk te gaan.

Want ik ben er van overtuigd, dat als werkgevers én werknemers beter worden begeleid bij het effectief omgaan met langdurige verzuimsituaties, veel onnodig verzuim en dito kosten kunnen worden voorkomen! Deze keer gaat de aandacht uit naar medewerkers van wie hun kwaliteiten nogal eens worden onderschat: hoogbegaafde en hooggevoelige werknemers (zogenoemde ‘hsp-ers). Kansen blijven daardoor onbenut.

En dat is bijzonder jammer, want ook zij kunnen juist van onschatbare waarde zijn voor de duurzaamheid van uw organisatie.

Tip 1 “Herken uw hoogbegaafde medewerkers en zet ze in op zaken waar ze goed in zijn! (door: Noks Nauta, voorzitter Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen) www.ihbv.nl

Weet u wie uw hoogbegaafde medewerkers zijn?
Hoogbegaafdheid uit zich helaas niet altijd in positieve zin. Soms waren deze mensen veelbelovend, maar maken het niet waar. Zoek daarom naar mensen die kritisch en eigenwijs zijn en soms eenzaam. Er zijn ook hoogbegaafden die zijn uitgevallen door burn-out, bore-out en/of een arbeidsconflict. De bijzondere kenmerken van hoogbegaafden passen niet altijd bij de cultuur van een bedrijf of een afdeling. Zoek ook naar werknemers die snel denken, anders denken en op onverwachte momenten met bijzondere oplossingen komen. (H)erken je ze wel en geef je ze de ruimte om hun talenten in te zetten, dan zijn het bevlogen, creatieve en innovatieve mensen, waar je als bedrijf je voordeel mee kunt doen!

Het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen is een kennis-, netwerk- en projectorganisatie die het leefklimaat van hoogbegaafde volwassenen wil verbeteren, zodat hun talenten optimaal tot ontplooiing komen.

Tip 2 “Kijk eens met andere ogen naar een medewerker die veel vragen stelt”. (door: Gemma Geertshuis, HSP coach, De Blauwe Diamant) www.blauwediamant.nl

Hoe herkent u een hooggevoelige medewerker?
Een hooggevoelige medewerker is van nature zeer plichtsgetrouw, erg begaan met zijn werk en is gericht op het leveren van kwaliteit. Deze medewerker is attent op de behoeften van klanten of relaties en is in staat om in een vroeg stadium knelpunten te signaleren. Elke organisatie heeft er een paar nodig en kan er voordeel van hebben.

De hooggevoelige medewerker valt niet zo op binnen de organisatie omdat hij over het algemeen als verlegen wordt beschouwd en niet zo op de voorgrond zal treden. Hij heeft oog voor details en stelt veel vragen die verband houden met het grotere geheel. De wijze van communiceren verloopt anders dan men is gewend. Door middel van het stellen van vragen probeert hij een bijdrage te leveren om een probleem op te lossen. Die vragen komen voor collega’s of een leidinggevende soms op een ongelegen moment. Wanneer het stellen van vragen positief wordt gewaardeerd dan kan er ruimte ontstaan voor nieuwe mogelijkheden.

De Blauwe Diamant is een praktijk voor levensvraagstukken en is gespecialiseerd in het begeleiden van hoogsensitieve personen en 55-plussers.

De bonus-tip van Voorkom Onnodig Verzuim is deze keer: ga eens op ontdekkingstocht. Grote kans dat jouw organisatie ook beschikt over deze bijzondere werknemers. En kan je hen na de vakantie wellicht eens op een andere manier benaderen. Met minder onnodig verzuim en meer plezier op de werkvloer tot gevolg. Ik ben benieuwd naar het resultaat van jouw ‘ontdekkingstocht’!

Ik wens je een goede zomer!

Deel 2 – 3 Gouden Tips van professionals om onnodig verzuim te voorkomen

17 juni 2014/0 Reacties/in Burn-out, Conflict, Kanker, Mantelzorg, Vertrouwenspersoon, Verzuim/door Jennifer Elders

Nu de Rijksoverheid bezig is met zijn campagne www.checkjewerkstress.nl in het kader van het vierjarenplan tegen stress op de werkvloer, wil je als werkgever natuurlijk graag weten wat je nu concreet kunt doen in die verschillende situaties, van zoveel verschillende werknemers. Ik help jou als werkgever hierbij!
Met enige regelmaat vraag ik experts die specifieke groepen werknemers begeleiden in een ingrijpende, doorgaans stressvolle, periode van hun leven, om tips te schrijven voor mijn blog. Want wie kan jou als manager, leidinggevende of HR-professional nu beter voorzien van goede tips dan deze professionals? Vaak zijn zij namelijk ook nog ervaringsdeskundige!

Zij begeleiden bijvoorbeeld werknemers zoals:

Ouders die een (v)echtscheiding doormaken;
Mensen die na een scheiding in een samengesteld gezin terecht komen;
Jonge moeders die op zoek zijn naar nieuwe balans in hun gezin;
Mantelzorgers die werk, gezin en mantelzorg moeten combineren;
Mensen die een kind of partner hebben verloren;
Mensen die kanker hebben of dat hebben overleefd.

Deze professionals delen de zorg en inzet voor deze mensen en besteden aandacht aan hoe deze groep werknemers met een goed gevoel en/of vitaal aan het werk kan blijven.

Ik ben er van overtuigd, dat als werkgevers én werknemers beter worden begeleid bij het effectief omgaan met langdurige verzuimsituaties, veel onnodig verzuim kan worden voorkomen. Daarom geef ik je hieronder, van 2 van hen en van mijzelf, de Gouden Tip voor jou als werkgever!

Tip 1 “Houdt contact met je medewerker”
(door: Marina Fransen, re-integratiecoach) www.cancerandcareer.nl

In zijn algemeenheid geldt dat een tevreden medewerker minder vaak ziek is. Tevredenheid kun je als werkgever bewerkstelligen door betrokkenheid te tonen bij hetgeen een medewerker doet, zowel op het werk als thuis. Mensen met kanker zijn veelal langdurig uit de running. Vaak wordt gedacht dat iemand ‘met rust gelaten’ moet worden. Maar niets is minder waar. Het werk beslaat een groot deel van iemands leven, laat dit ook zo zijn tijdens ziekte. Daarnaast wordt regelmatig geconcludeerd dat iemand met kanker niet kan werken. Dit is lang niet altijd het geval. Naast het volgen van behandelingen kan iemand mogelijk (aangepast) werk verrichten. Maak dit in elk geval bespreekbaar in overleg met de bedrijfsarts en medewerker. Ziek zijn is iets anders dan arbeidsongeschikt zijn. Onze gespecialiseerde medewerkers vertellen u graag meer over de mogelijkheden.

Tip 2 “Begrip voor mantelzorg wordt met grotere loyaliteit betaald”
(door: Marjo Brouns, mantelzorger) www.marjobrouns.nl

Afspraken over het combineren van werk en mantelzorg horen gebaseerd te zijn op een beleid dat daarvoor in de organisatie ontwikkeld is en gevoerd wordt. Daarmee schep je ook voor leidinggevende een kader van mogelijkheden. Bovendien laat je het maken van afspraken niet aan de willekeur van individuele leidinggevende over. Uitgangspunten voor dat mantelzorgvriendelijk beleid dienen gebaseerd te zijn op zowel het belang van een goede balans in werk en privé als ook op het belang van ondernemingsresultaten.

Werkgevers beseffen veel te weinig dat goede afspraken over het combineren van mantelzorg en werk en begrip voor de werkende mantelzorgers een directe relatie hebben met duurzame inzetbaarheid, met motivatie en loyaliteit van werkende mantelzorgers en daarmee ook direct een positief effect hebben op de (ondernemings)resultaten. Begrip voor mantelzorg wordt met begrip betaald.
Ik schreef er dit blog over: http://www.marjobrouns.wordpress.com/2013/08/23/manager-en-mantelzorg/

En tot slot, de Voorkom Onnodig Verzuim-tip:

Bied de medewerker aan om eens met een vertrouwenspersoon te praten. Die is er namelijk alleen voor hem of haar. Hier kan de medewerker in een veilige situatie zijn hart echt luchten. Je voorkomt dat overmatig of nodeloos veel informatie over iemands privéproblematiek op de werkvloer terecht komt. En je medewerker krijgt handvatten om met jou of zijn of haar leidinggevende gericht te spreken over oplossingen die echt werken: “pas wanneer het echte probleem kan worden aangeraakt, in een veilige setting, is er ruimte voor passende oplossingen”.

Deze boodschap kreeg ik onlangs van een cliënt: “Jennifer, ik heb 6 therapeuten gehad, maar sinds ik met jou bezig ben, kom ik tot de kern. Waar het om gaat. Ik was afgelopen weekend zo boos op je, omdat je zoveel bij me los maakt. Maar daarom ben ik juist zo blij me je. Dat je zoveel bij mij kúnt losmaken. Ik zat op slot. Was van binnen als een snelkookpan. Een ding weet ik zeker. Ik ben 12 weken geleden uitgevallen met een burnout, die met medische klachten begon. Ik begreep totaal niet wat me overkwam, waarom ik me voelde zoals ik me voelde. Dat ik niks meer kon! Behalve huilen en slapen en alles in mijn lijf deed pijn. Als ik jou op dat moment niet had ontmoet, was ik nooit zover geweest als waar ik nu sta. Het is zwaar, heel zwaar, maar ik heb er vertrouwen in dat jij me verder helpt om alle ingrijpende gebeurtenissen die ik jaren heb weggestopt, een mooie plek te geven. En dat ik mijn eigen toekomst kan creëren!”

Hoeveel weken onnodig verzuim is hiermee voorkomen? Het exacte antwoord heeft niemand, maar het feit dat onnodig verzuim is voorkomen, ligt er wel! En dat is mijn droom: dat mensen een fijner leven hebben doordat ze uiteindelijk gezonder en met meer plezier hun werk kunnen doen!

7 tips voor werkgevers om onnodig lang burnout-verzuim te voorkomen

29 mei 2014/0 Reacties/in Burn-out, Preventie, Training burnout, Verbinding, Vertrouwenspersoon, Verzuimkosten, Vitaliteit, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Heb je dit al eens meegemaakt?

Een medewerker neemt vakantiedagen op en komt na een ziekmelding niet meer terug. Of, iemand komt bij je en zegt: “Ik weet niet wat ik heb, maar ik ben zo moe en alles gaat verkeerd, ik kan niet meer”. Of je ziet al een tijdje dat het niet goed gaat met een medewerker en stuurt hem naar huis om even op adem te komen, uit te rusten. Dat ‘even’, duurt langer dan verwacht.

Dit heeft nogal impact op je eigen werkdruk en gemoedstoestand. Daarom geef ik je hierbij
7 tips hoe je onnodig lang (burnout-)verzuim kunt voorkomen.

1. Gun en geef hem die tijd, maar zorg er voor dat het niet onnodig lang duurt

Dit kan je bereiken door begripvol en respectvol te reageren. In zo’n situatie ben je geneigd meteen te denken aan de gevolgen voor jezelf, de afdeling, het werk en de collega’s. De moed zakt je dan in de schoenen: het is al zo druk en hij of zij haakt af! Of je voelt ergernis over het gedrag van de medewerker van de laatste tijd. Best begrijpelijk, maar door dat te laten merken, bereik je het tegenovergestelde: de medewerker zal niet eerder zijn werk weer kunnen doen. Hij voelt zich schuldig en schaamt zich en dat zit hem behoorlijk in de weg. Onbegrip en ‘er bovenop zitten’ leiden tot onnodig lang verzuim. De medewerker gaat zich dan daar op richten, in plaats van op loslaten en herstellen.

2. Accepteer dat de medewerker niet alles vertelt
Iemand die met deze klachten uitvalt, weet vaak niet wat hem overkomt. Of heeft na maanden ploeteren de moed bij elkaar geraapt om zich ziek te melden, vaak ook al na een of meerdere waarschuwingen van de huisarts. Als leidinggevende weet je dat doorgaans niet. De medewerker is ook niet verplicht te melden wat de klachten zijn (heeft recht op privacy) en de werkgever mag absoluut geen medische informatie vastleggen.

Zorg desondanks, dat je in staat bent een connectie te maken met de medewerker. Hij is in deze situatie extra gevoelig voor toonzetting. Dit kan in een telefoongesprek minder prettig klinken dan face to face, omdat de non-verbale communicatie onzichtbaar is.

3. Geef de medewerker het gevoel dat hij zich niet schuldig hoeft te voelen
Bijna iedereen die zich ziek meldt met burnoutklachten, schaamt zich en voelt zich schuldig. “Wat zullen ze wel niet van mij denken? Wat ben ik ook een sukkel. Ik, die altijd sterk is, voel me zo?” Dit schuldgevoel en oordeel over zichzelf draagt niet bij tot acceptatie noch tot een begin van het herstelproces. En dat is juist voor alle partijen van belang. Begrip en acceptatie door de leidinggevende en collega’s is een belangrijke voorwaarde voor het voorkomen van onnodig verzuim.

Respecteer dat de burnoutklachten er zijn, dat die niet zomaar zijn ontstaan, dat de opbouw ervan een lange aanloop heeft gehad. Na de burnout kan een betere situatie ontstaan, mits de medewerker op tijd adequate hulp krijgt aangeboden en daar daadwerkelijk gebruik van maakt.

4. Verwijs de medewerker z.s.m. door naar de bedrijfsarts
Een bedrijfsarts bekijkt de aard en ernst van de klachten in relatie tot het soort werk dat de medewerker geacht wordt te doen. Op basis daarvan en de beperkingen van de medewerker wordt kort gezegd een arbeidsgeschiktheidspercentage vastgesteld (doorgaans eerst 0%). De medewerker voelt zich gehoord en iedereen weet waar hij aan toe is. Een bedrijfsarts mag geen medische informatie over de medewerker verstrekken. Dit kan je een machteloos gevoel geven. Echter, als je weet dat je door je coöperatieve houding en gedrag richting de medewerker al onnodig verzuim en leed (en daarmee onnodig kosten voor het bedrijf) kunt voorkomen. Uiteindelijk vergroot je hiermee de kans dat de medewerker tijdig in staat is te starten met aangepaste werkzaamheden.

5. Zorg op heel korte termijn voor overdracht van werkzaamheden
Communiceer dit met de medewerker. Niet tot in detail, zeker niet. Want nadenken gaat (bijna) niet meer. En, als het wel lijkt te lukken, vergeet hij gemakkelijk wat hij heeft gezegd. Kijk eerst wat er ligt, maak een plan met collega’s wie welke taken of welke klanten overneemt en leg dat zo snel mogelijk na de ziekmelding voor aan de medewerker. Zodat die alleen nog maar ‘ja’ hoeft te zeggen (en misschien kleine aanwijzingen geven). Deze druk is er dan af bij de medewerker (hoewel die zich natuurlijk ook schuldig voelt over het feit dat zijn collega’s het nu tijdelijk ‘moeten’ overnemen. Het daarmee leren omgaan zal onderdeel zijn van het herstelproces). Als hij het zelf nog niet accepteert, dan kun je zeggen dat het jouw verantwoordelijkheid is om goed voor je team te zorgen en dat dit daar bij hoort.

6. Schakel direct een casemanager èn hulpverlening voor de medewerker in
Je bent verantwoordelijk voor het verzuim op je afdeling of in je organisatie. Interesse tonen en luisteren is goed, maar je bent geen hulpverlener en hebt daar ook echt geen tijd voor. De kracht van een goede manager zit hem in het delegeren en uitbesteden van de juiste taken. En zijn medewerkers de juiste instrumenten aan te reiken, waarmee het werk zo goed als mogelijk gedaan kan worden. Daartoe behoort en het ondersteunen van passende hulpverlening. Een casemanager draagt zorg voor de inzet van de juiste acties op het juiste moment.

Bespreek direct met de bedrijfsarts en casemanager wat de juiste stap is voor het aanbieden van adequate hulp. Deze kan dit in overleg met de medewerker en de huisarts in gang zetten. Je kunt ook zelf bij je verzuimverzekeraar informeren naar vergoeding van interventie-mogelijkheden. Het inzetten van een bedrijfscounselor helpt in ieder geval bij het helder maken van de problematiek, het effectiever leren omgaan hiermee en het stimuleren van de zelfredzaamheid van de medewerker. Dit bespaart je onnodig extra kosten door onnodig verzuim. En voorkomt een incompleet dossier voor het UWV, met een boete tot gevolg.

VOV-VitaliteitsDashboard©
Een medewerker die uitvalt met burnoutklachten, heeft vaak geen idee wat hem is overkomen. Daarom vult een medewerker die door zijn leidinggevende is doorverwezen, dan onder mijn begeleiding het VOV-VitaliteitsDashboard© in. Iemand krijgt meteen zicht op zijn of haar klachten op het gebied van:

lichamelijke vitaliteit;
sociaal-emotionele vitaliteit;
mentale vitaliteit;
zingevingsvitaliteit.

Een aantal reacties van mensen die het invulden:

“Het helpt in grote mate om onnodig verzuim te voorkomen, je krijgt meteen inzicht in je stress- en probleempunten”.

“De grafiek zou zeker helpen om een aantal punten voor mezelf te verduidelijken”

“Het kan een goed startpunt zijn om een plan van aanpak op te stellen dat gaat werken. Het is wel belangrijk dat de oorzaken worden achterhaald en regelmatig de daarbij bedachte oplossingen te evalueren”.

Een counselingstraject kan een effectieve follow up borgen.

En tot slot nog de 7^e tip
Een kaartje sturen en/of een bloemetje sturen is heel goed! Bedenk daarbij dat teksten als: “We hopen dat het goed met je gaat. We missen je. We hopen dat je gauw weer beter bent / bij ons terug bent”, aardig zijn bedoeld, maar de medewerker voelt zich hierdoor niet begrepen en erkend in zijn ontstane situatie. Hij zal (uit schuldgevoel) vinden dat hij snel weer op het werk moet komen, maar kan dat helemaal nog niet. Erkenning, acceptatie en begrip, dat is waar het in het beginstadium allemaal om draait.

Wil je meer weten over hoe je onnodig lang burnout-verzuim kunt voorkomen?

Voorkom Onnodig Verzuim en WerkZorgcombinatie (drs. Esther Bergsma) hebben een training ontwikkeld waarin deze problematiek én het effectief omgaan hiermee, van verschillende kanten wordt benaderd. Theoretisch én praktisch.
Neem gerust vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.

4 Gouden Tips van professionals, om onnodig verzuim te voorkomen!

14 mei 2014/0 Reacties/in Burn-out, Preventie, Vertrouwenspersoon, Vitaliteit, Voorkom verzuim/door Jennifer Elders

Dinsdag 13 mei 2014 presenteerde Minister Asscher zijn vierjarenplan tegen stress op de werkvloer. Dit startschot is voor jou een mooie gelegenheid om dit onderwerp nog eens op de agenda van je MT-overleg te zetten. En met elkaar te brainstormen over wat je als werkgever nog meer kunt doen om stress te verminderen en onnodig verzuim te voorkomen. De afgelopen tijd heb ik contact gehad met professionals die specifieke groepen werknemers begeleiden in een ingrijpende, doorgaans stressvolle, periode van hun leven.

Het gaat dan bijvoorbeeld om:

Ouders die een (v)echtscheiding doormaken;
Mensen die na een scheiding in een samengesteld gezin terecht komen;
Jonge moeders die op zoek zijn naar nieuwe balans in hun gezin;
Mantelzorgers die werk, gezin en mantelzorg moeten combineren;
Mensen die een kind of partner hebben verloren;
Mensen die kanker hebben of dat hebben overleefd.

Deze professionals delen de zorg en inzet voor deze mensen en besteden aandacht aan hoe deze groep werknemers met een goed gevoel en/of vitaal aan het werk kan blijven.

Hieronder geef ik, van 3 van hen, hun Gouden Tip voor jou als werkgever!

De tips zijn gericht op de balans werk-privé en het voorkomen van verzuim als gevolg van problemen thuis. De grote gemene deler is in alle gevallen: ga met elkaar in gesprek en durf flexibel te zijn! Denk vaker in maatwerkoplossingen.

Tip 1 Moeder geworden en weer aan het werk (door: Diana Koster, VrouwenCoach & Verloskundige en auteur van “Perfecte moeders bestaan niet”). www.dianakoster.nl, www.perfectemoedersbestaanniet.nl

Zwanger zijn, moeder worden, dat is iets ingrijpends in een vrouwenleven. Alles is anders en dat kan de jonge moeder behoorlijk uit balans brengen. Hierdoor kost werken de eerste tijd na de bevalling meer moeite en worden prestaties minder.
Geef de jonge moeder, om haar vitaal aan het werk te houden, de mogelijkheid om geleidelijk en/of gespreid het werk
weer te hervatten na bevallingsverlof (hervatting van werk na bevallingsverlof).

Bijvoorbeeld:

kortere dagen in verband met kolf- of borstvoedingsverlof ;*)
1 dag per week thuis werken;
vakantiedagen opnemen.

Dus NIET na 4 maanden thuis, ‘pats/boem’ het werkende leven voor vier dagen per week oppakken. Dat is voor veel vrouwen en hun nieuwe gezin echt te overweldigend.

*) Gedurende 6 of 9 maanden (afhankelijk van de CAO) mag een pas bevallen moeder ¼ van de werktijd gebruiken voor het geven van borstvoeding of kolven tijdens werktijd. Dat betekent dat zij haar werkdag later mag beginnen en eerder mag eindigen. Tijdens de werkdag zelf mag de medewerker dan geen extra werktijd meer opnemen om te kolven. Dat moet zij dan in haar eigen tijd doen (spreekt voor zich toch?).

Tip 2 Werken en mantelzorgen (door: Annette van Gastel). www.lumen-cta.nl
Een mantelzorger is iemand die langdurig en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid of kennis of vriend zorgt. 1 op de 8 werknemers combineert een baan met mantelzorg (in de Zorg is dat 1 op 4). 50% van de werkende mantelzorgers raakt op den duur overbelast. Voorkomen van uitval is dus een win-win.

Als je weet of vermoedt dat deze combinatie bij een van je medewerkers speelt, vraag dan af en toe hoe het met hem of haar gaat. Doe dat alleen als je ook tijd hebt voor het antwoord, waardoor je oprecht je betrokkenheid kunt tonen. Bespreek periodiek wat de medewerker nodig heeft om die twee taken goed te kunnen combineren. Verlofregelingen staan vaak centraal, maar bieden alleen een korte termijn oplossing. Voor de lange termijn zijn maatwerkafspraken nodig.

Kijk voor mogelijkheden op www.werkenmantelzorg.nl. Denk hierbij niet alleen aan oplossingen in de werksfeer, maar ook in de zorgsituatie. Bijv. vergoeden van respijtzorg, een coaching- of counselingstraject of een mantelzorgmakelaar.

Tip 3 Werken en relatieproblemen (door: Gideon de Haan, auteur van “Het stiefparadijs” i.s.m. Violet Falkenburg). www.gideondehaan.nl
Relatieproblematiek is een sluipende ziekmaker: veel mensen schamen zich ervoor en praten er moeilijk over. Relatieproblematiek maakt mensen onoplettend en heeft tot gevolg dat ze er niet goed bij zijn op het werk. Doordat mensen thuis niet kunnen uitrusten, komen zij terecht in een vicieuze cirkel. Met het risico op ziekte als laatste stap, waarbij het verzuim vaak langer duurt door de emotionele uitputting.

Als je dit beseft, kun je het gemakkelijker ondervangen:

Wees alert op sterke wisselingen in productie en op veranderend gedrag bij je werknemer of bij jezelf.
Praat erover, hoe moeilijk het ook lijkt.
Zorg dat jij of je medewerkers niet in eenzaamheid ten onder gaan omdat ze het gevoel hebben dat ze er niet over kunnen praten.
Maak niet een te strikte scheiding tussen werk en privé, want ze beïnvloeden elkaar enorm. Voor een goede balans moet het aan beide zijden op orde zijn.
Als aan één kant problemen zijn (grotere belasting), helpt het om aan de andere kant iets op te vangen
(belasting op het werk te verkleinen).

Zowel op werk- als privégebied geldt: in goed tijden en slechte tijden draag je zorg voor elkaar!

En tot slot, de Voorkom Onnodig Verzuim BONUS-tip:

Bied de medewerker aan om eens met een vertrouwenspersoon te praten. Geef hem de mogelijkheid daartoe.
Die is er namelijk alleen voor hem of haar. Hier kan de medewerker in een veilige situatie zijn hart echt luchten. Je voorkomt dat overmatig veel informatie over iemands privéproblematiek op de werkvloer terecht komt. En je medewerker krijgt handvatten om met jou of zijn of haar leidinggevende gericht te spreken over oplossingen die echt werken: “pas wanneer het echte probleem kan worden aangeraakt, in een veilige setting, is er ruimte voor passende oplossingen”.

Over twee weken deel ik weer 3 Gouden Tips van professionals, waarmee je de duurzaamheid van je organisatie kunt vergroten!